Functioneren in extreme hitte

* In 2016 spraken wij voor dit artikel onder andere met Eugene van Tilborg. Eugene is inmiddels overleden.

Een warm welkom
Tijdens hun uitzending komen veel militairen voor het eerst in aanraking met echte tropische hitte. “Als de deur van het vliegtuig open gaat, vallen de tropen als een deken om je heen. Het zweet breekt je uit. Niet van angst of spanning, nee, gewoon van de temperatuur en de vochtigheidsgraad. Voep, zo valt het op je. Dat was verschrikkelijk wennen,” vertelt Nieuw Guinea-veteraan Arie Langenberg.

Bij Cambodjaveteraan Eugene van Tilborg duurde het even voor de hete realiteit echt tot hem doordrong. “Toen ik uit het vliegtuig stapte in Thailand, dacht ik: wat voel je die motor hier erg. Want je stapt naast die motor uit en dat ding draaide nog. Maar toen ik eenmaal bij het vliegtuig weg was, dacht ik: dat is die motor niet, dat is gewoon het land hier! Zo ongelooflijk bloedverziekend heet. En ik dacht: ik heb nog niet eens m’n vest aan, hoe moet ik dat nou dadelijk gaan doen, ik heb nog niet eens mijn helm op!”

Gelukkig kwam het goed: “Het went uiteindelijk ook wel. Je gaat daar je ding doen en daar rol je uiteindelijk in. Maar ik heb daar wel wat zweet laten gaan. En wat water gedronken, laten we maar zeggen.”

Tip 1: water, maar niet te koud
Veel water drinken bij extreme hitte is natuurlijk tip nummer één. En er gingen wat liters doorheen op sommige uitzendingen. Zo ook bij Rikkert Jan Swieringa tijdens zijn uitzending naar Irak. “Het omgaan met veel water drinken was al een proces dat je moest leren. Het werd daar 70 graden, dat betekende dertien liter water per dag drinken. Dan begint het piemeltje pas te werken, de rest zweette je uit. Nou, als je hier in Nederland dertien liter water drinkt, dan verdrink je. Dat kan niet eens, dan ga je dood.”

Niet alleen de hoeveelheid water, ook de temperatuur van het water is van belang. “Het water moet niet te koud zijn, maar goed op temperatuur enzo. Want in zo’n warm land heel koud water gaan drinken, dat is natuurlijk ook hartstikke fout, dan gaat die huishouding aan de binnenkant niet goed.”

Ook in Afghanistan werd veel water gedronken, vertelt veteraan Winston van Geene: “Bij code zwart moest je geloof ik twee flessen water per uur drinken. Je weet het van tevoren, je probeert zoveel mogelijk te drinken. Als je veel moet plassen, dan weet je dat je het goed doet.”

Tip 2: tropenrooster
Werktijden kunnen ook het beste maar worden aangepast op het klimaat. Zo werkte Fokke van der Veer in Irak met name ’s nachts, aangezien de temperaturen overdag opliepen tot 72 graden.

Ook Rob Bakker, Luchtmachter in Cambodja, raadt vooral aan om het kalmpjes aan te doen op het heetst van de dag: “We hebben op  een gegeven moment voorgesteld dat alle mensen die niet per se hoefden te werken, de middagrust te laten nemen. Die was meestal van half één tot half drie. Dat hebben we ook gedaan. Gewoon lezen, slapen, dat was heerlijk. Ook omdat je ’s avonds veel later naar bed ging. Het was gewoon zo benauwd en zo warm. Zelfs een paperclip die je na een paar dagen vond, die was al verroest, zo vochtig was het.”

Tip 3: lekker zweten
Laat het zweet gewoon lekker lopen en accepteer dat daar weinig aan te doen is. In Cambodja werd er wat afgezweet, vertelt Joost van den Nouwland: “Ik liep daar echt te druipen van het zweet. Binnen vijf minuten was ik doorweekt en dat blijft ook gewoon zo. Dat past zich niet aan en dat is ook niet erg.”

Ook Libanon was een sauna, zegt Aart van Buuren: “De hitte is numero een, qua wennen. Het was verschrikkelijk heet daar. Als je al stilstaat na het douchen, dan is het gewoon gebeurd, want je zweet aan alle kanten, dus dat douchen heeft uiteindelijk weinig zin.”

Niet voor iedereen
Mocht je ook met deze tips niet echt kunnen genieten van de warmte, bedenk dan maar zo dat dat nu eenmaal niet voor iedereen weggelegd is. Zoals Rikkert Jan Swieringa zegt over 70 graden in Irak: “De één kan er beter tegen dan de ander. En ik dacht van: oh, het is hier wel lekker!”