“Voor een samenleving is het handig als er mensen zijn die durven te vechten”

“Vechten raakt. Dat is een briljante titel,” zegt filosoof Bas Haring tijdens de Veteranenlezing 2017. “Raken heeft zowel een abstracte als een fysieke betekenis.” Haring vraagt zich af of wij in onze Nederlandse samenleving niet erg ver van de fysieke confrontatie af zijn komen te staan. “Wanneer je iets nooit oefent, kun je het niet doseren. Wie goed kan schaatsen, kan ook lángzaam schaatsen. Voor contact is het nodig dat je elkaar raakt. Misschien is vechten ook wel een beetje nodig om contact kunnen te hebben.” Haring vertelt over zijn nichtje, die zich ooit met één rake klap ontworstelde aan een periode van pesterijen.

Ik denk dat die klap voor iedereen goed was. Zelf ga ik conflicten niet per se uit de weg, maar ik vecht niet. Voor een samenleving is het handig als er mensen zijn die wél durven te vechten.

Ervaringsdeskundigen

Na de filosoof komen twee veteranen aan het woord over hun eigen ervaringen met vechten en geraakt worden. Mirjam Grandia kwam tijdens een situational awareness patrouille voor het Provincial Reconstruction Team in Afghanistan in een vuurgevecht terecht. Ze vertelt hoe ze tot haar eigen opluchting rustig bleef en haar collega’s kon helpen, door munitie aan te vullen en een voertuig uit de situatie te slepen.

Maar dat is voor mij niet eens de meest ingrijpende ervaring geweest. Dát was toen ik me moest melden bij de geestelijk verzorger in gebouw ‘De Blauwe Stoep’ op de KMA in Breda, tijdens de uitzending van mijn man. Ik kan je vertellen dat dat het langste loopje van mijn leven geweest is over het KMA-terrein. Hij bleek gewond geraakt te zijn. Dat is mijn ingrijpendste ervaring met geweld geweest.

Majoor Ralph verloor in Afghanistan twee collega’s. Hij was 24 jaar, pelotonscommandant en had zijn droombaan. “Ik was expres 15 kilo aangekomen omdat ik bij de infanterie wilde. We hadden de lessen ‘omgaan met teleurstellingen’ gehad, samen onderzocht: hoe reageer ik? We wisten dat je niet altijd zelf degene bent die het eerste initiatief tot vuren neemt.” Zijn goed getrainde peloton moest in 2007 een Amerikaans bataljon vergezellen naar een onrustig Talibangebied. Ze wisten dat het vechten zou worden. Deze missie liep aanvankelijk zoals gepland, voorspoedig. “We waren de terugtocht aan het voorbereiden, hadden de extractieroute verkend.” Ineens was er een enorme explosie, waarbij korporaal Cor Strik omkwam. Bij het bergen van Cors lichaam volgde een tweede explosie en kwam de Amerikaanse sergeant Alex van Aalten om. “We zijn nu tien jaar verder,” zegt Ralph.

Het zwaarste besluit

Voormalig PvdA Tweede Kamerlid en woordvoerder Defensie Angelien Eijsink is even stil van het verhaal van Ralph. Ze vertelt hoe zij als politica heeft nagedacht over vechten en geraakt kunnen worden.

Je kijkt naar: hoe ziet de wereld eruit? Nu weer met de situatie rond Noord-Korea, het geweld van IS: veiligheid komt niet vanzelf. Daarbij hebben we internationaal een aantal partners waarmee we afspraken hebben: de Navo, de EU en de VN.

Voor Eijsink was het altijd belangrijk militairen uit te nodigen in de Kamer en hen zelf te horen over de situatie en de opties.

Ze laat een aantal kunstwerken zien van Stichting Veteranenkunst “Als je naar dit schilderij ‘Make my day’ kijkt, dan denkt deze schietende militair misschien wel: Hoe denkt het OM erover als er hier iets mis gaat? Hoe is het pluche in Den Haag bezig met wat ik hier doe?” Ze laat schilderijen zien van Afrikaanse kinderen met een geweer. “Zien we een soldaat, of is het een kind?” Eijsink noemt een besluit tot uitzending “het zwaarste besluit dat je politiek kunt nemen. Want je stuurt mensen uit op leven en dood. Daar mag je een volksvertegenwoordiger te allen tijde op aanspreken. En we moeten met zijn allen onze veteranen blijven vragen wat hun ervaringen zijn.”

De dagvoorzitter, Ernst Reichrath, sluit de middag met:

De werkelijkheid zoals je die ervaart is niet zoals de werkelijkheid is. Het is joúw werkelijkheid. Vul niet in wat jíj denkt dat de ander beleefd heeft. Ga in dialoog.

De Veteranenlezing “Vechten raakt. Gevechtservaring: ingrijpend, vormend en wapenend” vond plaats op maandag 6 november op Bronbeek in Arnhem.