‘De uitdaging is om in de mist van het gevecht helderheid te creëren’
In 1832 introduceerde militair analist Carl von Clausewitz de term ‘the fog of war’: de hoeveelheid aan gebeurtenissen in een gevechtssituatie, waardoor militairen soms in verwarring raken en hun beoordelingsvermogen minder wordt. Ridder der Militaire Willems-Orde, Marco Kroon, vertelde er onlangs over tijdens de Nieuwspoortherdenking. Een artikel in de serie gevechtservaringen, het jaarthema van het Veteraneninstituut.
Eén van de gevechten waarin Kroon zelf te maken kreeg met de ‘fog of war’ was in het voorjaar van 2006 toen hij met zijn maten, een peloton commando’s, de Chora-pas in trok, schouder aan schouder met de Australische bondgenoten. Een gebied, vergeven van de Taliban. Wat volgde was een hevig gevecht, diep in de vallei-mond, in de bek van het monster. Van alle kanten regende het vuur. Vijandelijke strijders zaten overal en op elke hoogte en ze kwamen in een fuik te zitten. Kroon:
Ik schreeuwde op dat moment naar de anderen dat we eruit moesten. Terug, want dit ging fout. Bukkend rende ik terug naar mijn voertuig. De kogels haalden me in met hun korte gefluit. Terwijl ik in mijn voertuig klom, sloeg een salvo naast me in op de grond. Het spoor van lood trok gaten over het voertuig.
Sprongsgewijs, en onder dekking van elkaar, reden Kroon en zijn mannen naar achteren om het gevecht af te breken. “Weg uit de hinderlaag, weg uit de fuik. Maar de enige plek waar ze op dat moment niet zaten, was onder ons. Onder vuur en beweging gingen we verder achterwaarts. Overal kogelgaten, lekkende diesel-cans, rokende lopen, gespannen gezichten, maar alles en iedereen was nog inzetbaar. Een Godswonder!”
Geen luchtsteun meer
Door de ‘fog of war’, de zogenaamde ‘mist van de oorlog’, had Kroon niet in de gaten dat zijn Situational Awareness ongemerkt was gereduceerd tot zijn eigen 2D avontuur op de grond. Er kwamen op dat moment blijkbaar al een tijdje geen 35 mm patronen of rockets meer naar beneden. Al even niet meer.
Er was geen directe luchtsteun meer van de Apaches. Kroon stond voor de uitdaging om in zeer korte tijd helderheid te krijgen en de juiste beslissingen te nemen. Beslissingen op leven en dood.
Man down
Op dat moment klonk er plots in zijn rechteroor ‘man down, man down’. Een Australische collega commando was zwaargewond. “Dat had prioriteit”, vertelt Kroon, “Hij moest direct weg uit die ‘tunnel of death’. De Aussies hadden daarvoor ruimte nodig, ze moesten achterlangs, wij stonden in de weg. Ik had maar één optie, weer naar voren.”
Een duidelijk collectief doel deed de mist heel even een klein beetje optrekken. We stormden wild vurend weer naar voren, terug de fuik in. Angst, omgebogen tot moed. Ik voelde me als een Romeinse keizer op zijn strijdwagen.
Teruggaan is ondoordacht
Deze onverwachte en onnatuurlijke tegenaanval trok nagenoeg al het vuur weg bij de Aussies die daardoor de gewonde in veiligheid konden brengen. Het doel was bereikt en toen kon ook pas het peloton van Kroon de vallei uit. Maar de mist van de oorlog was blijkbaar nog niet helemaal opgetrokken. De Aussies wilden weer terug de vallei in. “Waarom nu? Wilden ze wraak?”, vroeg Kroon bij zichzelf af.
Ik weigerde en stelde voor om eerst een analyse te maken. De hele Chora-vallei was immers in handen van de Taliban. Teruggaan was ondoordacht en zou zeker onnodig meer gewonden of zelfs doden opleveren.
Rules of engagement
Helderheid krijgen in een hoeveelheid van gebeurtenissen, in de ‘fog of war’, is niet alleen van belang om de strijd te winnen en doden en gewonden te voorkomen. Kroon:
In een oorlog is het gevaar van normvervaging groot en ligt elk moment op de loer. Daarom hanteert de Nederlandse Krijgsmacht een hoge morele en ethische standaard. De rules of engagement die de Nederlandse krijgsmacht tegenwoordig hanteert zijn strikt, maar weldoordacht en voldoen in mijn optiek zeker aan de huidige eisen van hedendaagse oorlogsvoering.
Een enkeling vindt ze soms lastig, maar ze hebben een duidelijk doel. Als militairen door de ‘fog of war’ de verkeerde keuzes dreigen te maken, dan geven die regels helderheid.
Feiten scherp houden
Hoe gaat Kroon zelf met die zogenaamde ‘fog of war’ om? Hij herkent in ieder geval het feit dat er gedurende de strijd een gevaar is voor vertroebeling van de ware feiten. “
Het is daarom altijd mijn eigen persoonlijke missie geweest, om alles in het werk te stellen om een mogelijk plots opdoemende ‘mistbank’ zo doorzichtig en transparant mogelijk te maken voor de buitenwereld. In elk geval, zodat de feiten helder worden.
Daarvoor maakte Kroon vaak al tijdens het gevecht – maar zeker direct na afloop – zijn notities.
Coördinaten, tijdstippen en namen van voorvallen, impacts van bommen enzovoorts. Hiermee snijd ik, als beëdigd officier, met mijn potlood dwars door de mist van de oorlog, houd ik de feiten scherp en voel ik mezelf daardoor een van de auteurs van onze Nederlandse krijgshistorie. Zonder aannames of gissingen, zonder veronderstellingen en verzonnen scenario’s achteraf.