‘Geweld maakt geen onderscheid’
“Wat beweegt iemand überhaupt om te gaan speeddaten met een veteraan?”, vraagt kapitein Martin Potjens (43 jaar) zich hardop af. Die nieuwsgierigheid is voor hem op zich al een reden om op 5 mei a.s. namens het Veteraneninstituut aanwezig te zijn op het bevrijdingsfestival in Utrecht. Martin is reservist en heeft een ‘gewone’ baan, maar hij staat altijd paraat om op missie te gaan.
In het dagelijks leven adviseert Martin zorgverzekeraars over geneesmiddelen. Veel van zijn vrije tijd gaat zitten in het oefenen van zijn militaire vaardigheden. “Het is een gekke eigenschap misschien, maar voor militairen geldt dat ze eigenlijk het liefste allemaal op uitzending zijn”, weet Martin.
Als je zo gemotiveerd bent, dan is het een regelrechte kwelling als je op een dag te horen krijgt dat je als tweede op de lijst nét niet in aanmerking komt voor een uitzending. Dat overkwam Martin. “Ik heb toen onmiddellijk gezegd: ‘Goed, wat moet ik doen om nummer één te worden?’ Vervolgens heb ik vier vakantieweken opgeofferd voor oefeningen in Friesland en in Duitsland.” Het resultaat was dat hij in de zomer van 2015 alsnog afreisde naar Mali om deel te nemen aan een van de grootste VN-missies ooit.
Ik heb nooit zo intens geleefd als in die vijf maanden.
Martin is op uitzending geweest naar: Sarajevo 2011; Mali 2016
Mijn eerste uitzending was naar Sarajevo waar ik op het hoofdkwartier van de vredesmacht een kantoorbaan had. In Mali had ik een heel andere rol. Ik ging daar vier, vijf keer per week de poort uit om gesprekken te voeren met lokale vertegenwoordigers, imams, handelaren, de burgemeester. Mijn taak was om de informatiepositie van de vredesmacht te versterken, dan heb je het bijvoorbeeld over hoe het zit met de beschikbaarheid van voedsel en drinkwater. Ik heb veel bijzondere ontmoetingen gehad.
’s Avonds terug op het kamp schreef ik alles in een dagboek. Dat doe ik normaal nooit, maar in die extreme situatie had ik de behoefte om te reflecteren op wat ik meemaakte. Ik herinner me bijvoorbeeld een gesprek met een vluchteling. Terwijl ik naar het verhaal van deze man luisterde keek ik peinzend naar de voet van een van zijn kinderen, die was gezwollen en verkleurd. Dat zag er beroerd uit. Onbewust dacht ik, over een week is die eraf.
Het is moeilijk te rijmen. Je hebt daar een goed gesprek, bent hard aan het werk, en tegelijk zie je armoede waardoor een bezoek aan de dokter er gewoonweg niet in zit. Met als gevolg dat een kind straks niet meer kan lopen.
Geleerd van mijn uitzendingen?
“Als je zo op jezelf bent aangewezen, en alle banden met je eigen thuis in Nederland zijn doorgesneden, dan leer je wat er werkelijk belangrijk is in het leven. Ik weet door mijn ervaringen veel beter waar ik me wel en niet druk over wil maken. Alleen al als je ziet hoe blij je in Mali mensen kunt maken met wat schoon drinkwater. Een fles was al fantastisch, maar een doos water zoals we die soms uitdeelden, dat was een fortuin waard.
Wat ik ook heb geleerd: van een afstand is het verleidelijk om te denken dat mensen in conflictgebieden ervoor kunnen kiezen om buiten schot te blijven als zij zich niet verzetten. Dan heb ik nieuws voor je: het geweld dat hoort bij onvrijheid maakt geen onderscheid. Het is geen kwestie van ‘ik hou me koest dus loop ik geen gevaar’. Die bom gaat gewoon af.
Vrijheid doorgeven betekent voor mij…
“Ik vind het belangrijk om over te brengen dat vrijheid niet gratis is. Op allerlei plekken in de wereld zijn er mensen die er liever voor kiezen van de honger te sterven, dan dat een ander voor hen bepaalt wat ze wel of niet mogen denken.
Uiteindelijk is vrijheid dus meer waard dan de zekerheid dat je kinderen te eten hebben. Dat is nogal wat.