Irak

Nadat het Irakese leger uit Koeweit was verdreven, leverde Nederland een krijgsmachtbrede bijdrage aan de hulpoperatie Provide Comfort in Noord-Irak, waar Nederlandse genisten en mariniers vluchtelingenkampen voor Irakese Koerden bouwden en beveiligden.

Irak 2003 – 2005

Na de eerdere betrokkenheid bij de Golfoorlog werden in 2003 opnieuw Nederlandse militairen naar Irak uitgezonden. Nadat Irak jarenlang de in 1991 opgelegde VN-wapeninspecties had tegengewerkt, verloren de Amerikanen hun geduld. Samen met enkele bondgenoten vielen zij zonder VN-mandaat in maart 2003 Irak binnen en brachten het regime van Saddam Hoessein ten val. Vervolgens werd via de VN de multinationale stabilisatiemacht Stabilisation Force Iraq (SFIR) in het leven geroepen voor de wederopbouw van het land.

Nederland stelde voor deze stabilisatiemacht een mariniersbataljon ter beschikking. Dit bataljon werd versterkt met een geniecompagnie, een helikopterdetachement en een veldhospitaal. Het Nederlands bataljon ging in Zuid-Irak de orde handhaven, openbare voorzieningen herstellen en helpen met de opbouw van Irakese veiligheidsorganisaties. Nadat de mariniers begin 2004 door een landmacht-bataljon waren afgelost, verslechterde de veiligheidssituatie door ontwikkelingen in andere delen van Irak. Nederlandse militairen raakten vaker bij gewapende incidenten betrokken. Twee Nederlandse militairen kwamen door aanslagen om het leven.

Irak 2014 – heden

Vanaf 2014 heeft Nederland militairen uitgezonden naar Irak om de Irakezen en de Koerden te ondersteunen in hun strijd tegen de Islamitische Staat (IS). Nederland nam deel aan twee missies van de internationale coalitie: Air Task Force Middle East (ATF ME) en Capacity Building Mission Iraq (CBMI). De Nederlandse bijdrage aan ATF ME bestond uit een zestal F-16’s die vanuit Jordanië opereerden. Samen met een aantal andere landen ondersteunden de F-16’s troepen op de grond met Close Air Support. Bovendien vielen de jachttoestellen vielen IS-doelen aan, zoals logistieke opslagplaatsen en wapendepots.

Sinds het begin van de strijd van de internationale coalitie tegen de IS waren tientallen Nederlandse militairen in het teken van de CBMI gelegerd in Erbil (Noord-Irak). De Nederlandse instructeurs leidden Iraakse strijdkrachten op, inclusief Koerdische strijdkrachten (Peshmerga). De training richtte zich vooral op de verhoging van hun militaire capaciteit. In verband met COVID-19 werd de Nederlandse trainingsmissie in april 2020 stilgelegd. De Nederlandse trainers keerden terug naar Nederland. In het licht van de verschuiving naar institutionele advisering, besloot de anti-ISIS coalitie om alle trainingen stop te zetten. Daarmee kwam een einde aan deze Nederlandse trainingsbijdrage. Enkele Nederlandse stafofficieren die op dit moment nog in Erbil verblijven, houden zich bezig met de transitie van training naar advisering.

Nederlandse special operations forces voorzagen Iraakse en Koerdische strijdkrachten tot het voorjaar van 2018 voor, tijdens en na gevechtssituaties van training en advies, maar namen zelf niet deel aan gevechten. In 2018 leverde  Nederland op verzoek van de coalitie chirurgische teams voor het Amerikaanse Role 2 hospitaal op de op Al Asad Air Base in Irak.

Sinds december 2018 nemen twee Nederlandse militaire adviseurs deel aan de NAVO-(capaciteitsopbouw)missie in Irak (NMI). Deze missie richt zich op het versterken van de Iraakse veiligheidssector. Dit gebeurt via training en advies aan het Iraakse ministerie van Defensie.

Leestips

Meer lezen over de inzet in Irak?

• Kamp (ed.), Herinneringsboek SFIR 1 : het eerste Nederlandse detachement in de bakermat van de beschaving (z.p. 2004)
• Pranger, Herinneringsboek SFIR 2 : het tweede Nederlandse detachement in de bakermat van de westerse beschaving (z.p. 2006)
• Thijs Brocades Zaalberg en Arthur ten Cate, Missie Al Muthana. De Nederlandse krijgsmacht in Irak 2003-2005 (Amsterdam 2010)
• Arno Marchand, ‘Serious business. Ops officier Air Task Force Middle East geeft kijkje in de keuken’, De Vliegende Hollander 11 (2015) 09
• Robert den Hartog, ‘ATF ME tot en met laatste missie scherp. Strijd tegen ISIS succesvol, overdracht aan België aanstaande’, Defensiekrant 11, 3 juni 2016

Kapitein Tony Boekweit schreef voor defensie.nl zes weblogs vanuit Irak. Hij gaf met zijn verhalen een inkijkje in het werk en de leefomstandigheden van de Nederlandse militairen. Klik hier voor zijn blogs.